ANTALYA (AA) - HATICE ÖZDEMIR TOSUN - Saglik Bakanligi Asi Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Tarlan Mammedov, 20 kisilik ekibiyle Akdeniz Üniversitesinde olusturdugu laboratuvarda yesil bitki üzerinden asi gelistiriyor.
Mammedov, 2014'ten bu yana Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarimsal Biyoteknoloji Bölümü Enzim ve Mikrobiyel Biyoteknoloji Bölümü'nde olusturdugu Geçici Bitki Ekspresyon Sistemi ile tütün bitkisi familyasina ait "Nicotiana Benthamiana" üzerinde yeni nesil asi çalismalari yapiyor.
ABD'de 14 yil ve Japonya'da 5 yil asi üretimi üzerine çalisan, bugüne kadar sitma, sarbon ve kuduz asilarinin üretiminde ilklere imza atarak patentini alan ve çalismalari dünyaca ünlü bilim dergilerinde yayimlanan Mammedov, bitkileri yetistirdikleri ve asi çalismalarini yaptiklari laboratuvarin kapilarini Anadolu Ajansina (AA) açti.
Mammedov, asi, antikor ve tarimsal olarak tedavi amaciyla kullanilan her türlü protein üretimi için bitki ekspresyon sistemini kullandiklarini, bitkiyi de kendilerinin yetistirdigini söyledi.
Nicotiana Benthamiana'yi iklim odasinda 22-24 derecede yüzde 50-60 nem oraninda özel formülasyon içeren gübrelerle yetistirdiklerini aktaran Mammedov, "Bitki, belli bir seviyeye ulastiktan sonra istenen proteinleri üretmesi için bitki yapraginin içine solüsyon veriyoruz. Daha sonra proteinleri, enzimleri yapraklarindan çikartip, saf hale getiriyoruz. Asi genlerini yesil bitki yapraklari hücrelerine aktariyoruz, yesil bitkiden gen transferi yaparak virüslere, bakterilere ve parazitlere karsi koruma gücüne sahip asi antijenleri üretiyoruz." ifadelerini kullandi.
Ürettikleri çalismalari analiz ettikten sonra önce hayvanlar üzerinde denediklerine deginen Mammedov, bagisiklik yatkinliklarina göre de klinik çalismalara geçtiklerini bildirdi.
- "Sitma asisi çalismasiyla tip literatüründe kayitlara geçtik"
Mammedov, yesil bitki üzerinden sarbon, kuduz ve sitma asilarinda basarili sonuçlar aldiklarini dile getirdi.
Akdeniz Üniversitesinde sitmaya neden olan "Plasmodium falciparum" proteinini aktif hale getirmeyi basardiklarini vurgulayan Mammedov, "ABD Ulusal Saglik Enstitüsü'nde yaptigimiz testlerle de nihai sonuca ulastik. Sitma asisiyla ilgili çalismamizla tip literatüründe önemli bir adim olarak kayitlara geçtik." dedi.
TÜBITAK projesi kapsaminda insan ve veteriner kullanimi için yesil bitki yapraklarinda gelistirilen sarbon asi antijenlerinde de basarili sonuçlar aldiklarini belirten Mammedov, sarbon asisi için klinik öncesi çalismalari tamamlama asamasinda olduklarini kaydetti.
- "Yeni bitki arayislari içerisindeyiz"
Ayni sistemi tüm dünyayi etkisi altina alan yeni tip koronavirüs (Kovid-19) virüsüne yönelik de kullanmak için çalismalara basladiklarini dile getiren Mammedov, genlerin, bitkilerin yapraklarina islenmesi asamasinda olduklarini ifade etti.
Asi üretimine elverisli ve Nicotiana Benthamiana bitkisine alternatif yeni bitki üzerinde de çalistiklarina dikkati çeken Mammedov, "Yeni bitki arayislari içerisindeyiz. Iklim odasinda buna iliskin de çalismalar yapiyoruz. Islerimizi kolaylastiracak, gen transferinde daha avantajli olacak bir bitki üretmeyi planliyoruz." diye konustu.
