BURSA (AA) - SINAN BALCIKOCA - Islamiyet'in kutsal mekanlari olan, yapilis zamanlari, mimarileri ve hikayeleriyle bulunduklari sehirlerin simgesi haline gelen camiler, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgini nedeniyle bu ramazani mahzun geçiriyor.
Selçuklu ve Osmanli'dan izler tasiyan, asirlara meydan okuyarak Türkiye'nin sembolleri olan camiler en sakin günlerini yasiyor.
Ülkenin dogusundan batisina kadar birçok caminin en "sessiz" hali, Anadolu Ajansi (AA) ekiplerince havadan görüntülendi.
- "Yedi Tepeli Sehri" tarihi camiler süslüyor
Fatih Sultan Mehmed'in Istanbul'u fethinin hemen ardindan yapilan Eyüp Sultan Camisi ve etrafindaki medrese, ashane, imaret, hamam ile türbeden olusan külliye, her yil ramazan ayinda binlerce ziyaretçiyi agirlarken bu yil tarihi bölgede sessizlik hakim.
Sultan 1. Ahmed tarafindan 1616'da mimar Sedefkar Mehmet Aga'ya yaptirilan Sultanahmet Camisi, kentin en çok turist çeken mekanlari arasinda yer aliyor.
Kanuni Sultan Süleyman adina 1551-1557'de Istanbul'da Mimar Sinan tarafindan insa edilen Süleymaniye Camisi, ihtisamiyla adeta büyülüyor.
Osmanli-Selçuklu mimari tarziyla bugünün çizgilerinin bütünlestigi "Büyük Çamlica Camisi" de kentin yeni sembollerinden biri oldu. Ibadet bölümlerinin yani sira müze, sanat galerisi, kütüphane, konferans salonu, sanat atölyesi ve otoparkin yer aldigi Türkiye'nin en büyük camisi, Cumhurbaskani Recep Tayyip Erdogan'in katilimiyla 3 Mayis 2019'da açildi.
- Edirne'de Mimar Sinan'in "ustalik eseri", Bursa'da tarihi Ulu Cami
Ünü çagini asan Mimar Sinan'in "Ustalik eserim." dedigi Selimiye Camisi, essiz mimarisi ve azametiyle serhat boyunda yillara meydan okuyor.
UNESCO'nun 2011'de ilk kez bir camiyi kültürel eser listesine almasiyla dünya çapindaki ünü daha da artan Selimiye Camisi, barindirdigi özellikleri ve ihtisamli yapisiyla dikkati çekiyor. Türk-Islam mimari sanatinin mihenk tasi tarihi cami, bir biblo gibi Edirne'nin en ihtisamli yapisi olarak göze çarpiyor.
Osmanli döneminde Süleyman Çelebi tarafindan 1403'te insasina baslanan ve Sultan 1. Mehmed tarafindan 1414'te yapimi tamamlanan "Eski Camii" de Edirne'nin simgeleri arasinda yer aliyor.
Osmanli padisahi Yildirim Bayezid zamaninda, 1396-1400 yillarinda, Orhan Gazi Parki'nin bulundugu genis bir alana yapilan Bursa Ulu Cami, Osmanli camileri arasinda çok kubbeli anitsal yapilarin ilki olma özelligini tasiyor. Ulu Cami'nin 12 büyük dört köseli paye üzerine oturan 20 kubbesi bulunuyor.
Bursa'nin dogusunda Uludag eteklerindeki bir tepenin üzerinde, 15. yüzyilin basinda, Yildirim Bayezid'in kizi ve Emir Sultan'in esi Hundi Hatun tarafindan, Emir Sultan'in vefati üzerine yaptirilan "Emir Sultan Camisi" de simge camilerden biri olarak varligini sürdürüyor.
- Iç Anadolu'nun asirlara meydan okuyan ibadethaneleri
Ankara'daki Haci Bayram Veli Camisi 1427-1428 yillarinda yapildi. Bugünkü haliyle 17. ve 18. asir camilerinin karakterlerini tasiyan cami uzunlamasina dikdörtgen bir plana sahip. Kuzeyde ve batidaki son cemaat yeri sonradan ilave edildi.
Türbenin güneydogu duvarinda kare planli tas kaideli, silindirik tugla gövdeli ve iki serefeli minare bulunuyor. Caminin son cemaat yerinin güneye bakan çikinti duvarinda sülüsle yazilmis Kelime-i Tevhid de yer aliyor.
Baskentte, Osmanli döneminin mimari estetigi ile modern teknolojinin imkanlarini bütünlestiren Kocatepe Camisi, minarelerinde Selimiye, merkezi kubbe ve yarim kubbelerinde ise Sultanahmet camilerinin izlerini tasiyor.
Türkiye Diyanet Vakfi tarafindan yapimi tamamlanip 28 Agustos 1987'de ibadete açilan Kocatepe Camisi, Ankara'nin önemli sembollerinden biri olma özelligini tasiyor.
Konya'daki Mevlana Meydani'ndaki Sultan Selim Camisi de bu ramazan ayinda cemaatsiz kaldi. 2. Sultan Selim'in Konya Valiligi sirasinda 1558'de yapimina baslanan ve 1567'de tamamlanan cami, klasik Osmanli mimarisinin Konya'daki en güzel örneklerinden biri olarak dikkati çekiyor.
Anadolu'daki ahsap direkli camilerin en büyügü ve orijinali olan Konya'nin Beysehir ilçesindeki Esrefoglu Camisi'nde de koronavirüs önlemleri kapsaminda sessizlik hakim. 1296-1299 yillarinda insa edilen cami, anitsal taç kapisi, essiz mihrap ve minberi, üstün agaç ve çini isçiligi yönünden adeta bir müzeyi andiriyor.
Kayseri'de, kitabesinde miladi 1238 yilinda Selçuklu Hükümdari 1. Alaaddin Keykubad'in esi Mahperi Hatun tarafindan yaptirildigi yazilan Hunat Camisi, medrese ve hamami da barindiran büyük bir külliye. Dogu ve batisindaki tas kapilari Selçuklu tas isçiliginin en güzel örneklerinden olan caminin ahsap minberi ise orijinalligini koruyor.
Kayseri sehir merkezinde Kapaliçarsi'nin yaninda yer alan Ulu Cami, degisik kaynaklarda Cami-i Kebir veya Sultan Cami olarak da aniliyor. 1135'te, Danismendli hükümdari Melik Mehmet Gazi tarafindan yaptirilan cami dis görünüsüyle oldukça sade. Kentteki Lale, Han, Kursunlu ve Haci Kiliç camileri de önemli simgeler arasinda bulunuyor.
- Dogu ve Güneydogu Anadolu'nun tarihini yansitan camiler
Diyarbakir'daki Hazreti Süleyman Camisi, Nisanoglu Ebul Kasim tarafindan 1155-1160 yillari arasinda yaptirildi. "Nasiriyye", "Meshed", "Murtaza Pasa" ve Kale Camisi olarak da adlandirilan yapi, kentin simgeleri arasinda.
Kentteki "Kursunlu Camii" olarak da isimlendirilen Fatih Pasa Camisi 1516-1520 yillari arasinda sehrin ilk Osmanli Valisi Biyikli Mehmet Pasa tarafindan insa ettirildi. Diyarbakir'da yapilan ilk Osmanli eseri olan caminin duvarlari Osmanli çinileriyle kapli. Mihrabi ve minberi görkemli bir sanat yapiti olan caminin ayrintilari Selçuklu tarzinda.
Valide Meryem Kilisesi adiyla 1873'te insa edilen, hapishane olarak da kullanilan ancak 2017'de yapilan restorasyonla camiye dönüstürülen Gaziantep Kurtulus Camisi, kentin en büyük camileri arasinda bulunuyor. Dünyada esine ender rastlanan bir minbere sahip olan Boyaci Camisi ile tarihi Eyüboglu Camisi kentin önemli simgelerinden biri olarak varligini sürdürüyor.
Van'daki Kaya Çelebi Camisi, Eski Van'in Ortakapi Mahallesi’nde surlara yakin bir yerde konumlaniyor. Vakfiyesine göre Kaya Çelebi Zade Koçi Bey tarafindan 1660'ta yapimina baslanan ancak Koçi Bey'in idam edilmesi üzerine 1663 yilinda, Cem Dedemoglu Mehmet Bey tamamlanan cami, 1993 yilinda Vakiflar Genel Müdürlügünün yaptigi onarimlardan sonra ibadete açildi.
Dogu Anadolu'nun önemli eserlerinden Van Kalesi'nin güney cephesinde Van Beylerbeyi Köse Hüsrev Pasa tarafindan 1567'de yaptirilan Hüsrev Pasa Camisi de koronavirüs salgini nedeniyle ziyaretçisiz kaldi.
Erzurum'daki Ulu Cami, Saltuklu Emiri Nasreddin Aslan Mehmet tarafindan 1179 yilinda yaptirildi. Saltuklular'in "Atabey" isminden dolayi "Atabey Camisi" de denilen eser, degisik tarihlerde 5 kez onarim gördü.
Lala Pasa Camisi, Cumhuriyet Caddesi'nde Yakutiye Medresesi'nin dogusunda bulunuyor. Kibris Fatihi Lala Mustafa Pasa'nin Erzurum’da beylerbeyi olarak görev yaptigi 1562-1563 yillarinda yaptirilan caminin külliyesinde sadirvan, hamam, sübyan mektebi ve saray yer aliyor.
- Izmir, Manisa ve Aydin'in simge camileri
Osmanli cami mimarisinin tipik özelliklerine sahip, kalem isi süslemeleri, mihrap ve minber isçiligiyle dikkati çeken, 420 yillik tarihi olan, Izmir'in Kemeralti Çarsisi'nda bulunan tarihi Hisar Camisi, kentin en önemli yapilari arasinda bulunuyor.
Konak Meydani'nda, çinileri ve sekizgen planiyla dikkatleri çeken, Izmir'in en zarif camilerinden Yali (Konak) Camisi, Mehmet Pasa'nin kizi Ayse Hanim tarafindan 1755'te yaptirildi. Klasik Osmanli mimarisi tarzinda tek kubbeli ve tek minareli, sekizgen planli caminin mimarisinde kesme tas kullanildi.
Kanuni Sultan Süleyman'in sancak beyi olarak Manisa'da görev yaptigi dönemde annesi Hafsa Sultan adina yaptirilan "Sultan Camisi", 1522 yilinda tamamlandi. Cami 16. yüzyil Osmanli mimarisinin ildeki en önemli örnekleri arasinda gösteriliyor. Kentteki Muradiye Camisi, 3. Murat adina 1583-1592 yillarinda yaptirilan külliye; cami, medrese, imarethane ve dükkanlardan olusuyor. Projesi Mimar Sinan'a ait olan külliyenin insasi Mimar Mahmut Aga tarafindan baslatildi ve ölümünün ardindan Mimar Mehmet Aga tarafindan tamamlandi.
Manisa'da medrese, imarethane ve sübyan mektebinden olusan Hatuniye Camisi de 1490 yilinda Sultan 2. Bayezid'in esi Hüsn-i Sah Sultan tarafindan insa ettirildi.
Aydin'da 1595'te Üveys Pasa'nin kardesi Ramazan Pasa tarafindan yaptirilan Ramazan Pasa Camisi ile Üveys Pasazade Mehmet Bey'in torunu ve Cezayir Beylerbeyi Mustafa Pasa'nin oglu Süleyman Bey tarafindan 1683'te insa edilen Bey Camisi, kentin önemli ibadet mekanlarindan.
- Akdeniz Bölgesi'nin kiyi illerinin sembol ibadethaneleri
Antalya'da, Anadolu Selçuklu Hükümdari 1. Alaaddin Keykubad tarafindan 1230'da insa ettirilen Yivli Minare Camisi, Anadolu Türk mimarisinde benzeri olmayan yivli minare formuyla dikkati çekiyor. Bunun yaninda, alti kubbeli ibadet mekaniyla Anadolu'daki çok kubbeli cami tipinin günümüze ulasan en eski örnegi oldugu kabul ediliyor.
Dünyaca ünlü tarihi Kaleiçi'nde, Tekeli Mehmet Pasa tarafindan 1606-1616 yillari arasinda yaptirildigi tahmin edilen Tekeli Mehmet Pasa Camisi adeta yillara meydan okuyor.
Antalya'nin merkezinde Muratpasa ilçesi sinirlarinda yer alan Murat Pasa Camisi 1570 yilinda yaptirildi. Selçuklu kaligrafi sanatinin izlerine rastlanilan cami, kentin önemli eserleri arasinda bulunuyor.
Türkiye'nin ve Orta Dogu'nun en büyük camileri arasinda yer alan Sabanci Merkez Cami, Adana'nin Seyhan ilçesinde Seyhan Nehri'nin kiyisinda yer aliyor. Klasik Osmanli mimarisi tarzindaki cami, 1998'den beri hizmet veriyor.
Mugdat Cami olarak da bilinen Hazreti Mikdad Camisi, Mersin'in en büyük camisi. Adini sahabelerden Mikdad bin Amr'dan alan caminin ibadet yeri 5 bin 500 kisilik. Her birinin yüksekligi 81 metre olan 6 minareli camide ibadet yeri disinda bir kütüphane, konferans salonu, saglik ocagi ve asevi de var.
- Karadeniz ve Marmara bölgelerindeki tarihi camiler
Trabzon'daki Iskender Pasa Camisi 1529'da insa edildi. Esas plani Iznik'teki Yesil Cami'ye benzeyen caminin mihrab ve mimberi mermerden yapildi. 19. yüzyil barok süslemelerine sahip yapinin içinde kalem isi süslemeler de bulunuyor.
Giresun'daki Kale Camisi'nin ise Osmanli döneminde Müslümanlarin oturdugu Lonca Mahallesi'nde Haci Muhiddin Aga tarafindan insa edildigi belirtiliyor. Giris kapisi üzerindeki kitabeden 1830'da Dizdarzade Ematullah Hatun tarafindan yeniden insa edildigi anlasilan cami yillara meydan okuyor.
Ordu'nun Persembe ilçesine bagli Kutluca köyünde bulunan ve 1800'lü yillarin basinda yapildigi tahmin edilen kentin ikinci ahsap camisi olma özelligine sahip Kutluca Camisi yillardir ihtisamini koruyor.
Düzce Akçakoca'da Orhan Gazi döneminde çandi teknigiyle Çayagzi köyündeki Osmanli mezarligi alaninda 1323'te insa edilen Orhangazi Camisi de "11 ayin sultani" ramazanda bos kaldi. Akçakoca'nin Hemsin köyünde Osmanli padisahi 2. Mahmud tarafindan 1834'te insa edilen Cuma Camisi, çivisiz, birbirine geçirilme yöntemine göre kesilmis kerestelerden olusan yapisiyla görenleri adeta büyülüyor.
Izmit merkezde bulunan Fevziye Camisi 16. yüzyilin ikinci yarisinda Izmitli Mehmet Bey tarafindan yaptirildi. Ilk yapimi Mimar Sinan'a ait oldugu tahmin edilen yapi, 1884 ve 1999 depremlerinde tümüyle yikildi, aslina uygun olarak yerine yenisi insa edildi.
Kirklareli'de Hizir Bey tarafindan Kabe mimarisine benzer sekilde insa edilen 637 yillik Hizirbey Camisi, Osmanli'nin Trakya'daki ilk mirasi olarak biliniyor.
Vize ilçesindeki Gazi Süleyman Pasa Camisi, 6. yüzyilda Jüstinyen döneminde Küçük Ayasofya Kilisesi olarak insa edildi. 14. yüzyilin ikinci yarisinda cami olarak restore edilen Gazi Süleyman Pasa Camisi, yapisiyla dikkati çekiyor.
Lüleburgaz ilçesindeki Sokullu Mehmet Pasa Camisi, Sokullu Mehmet Pasa tarafindan 1569-1570 yillarinda ibadet, ticaret ve egitim amaçli yapilan külliye, cami, kemerli dükkanlari, hani, hamami, medresesi ile bir kompleks özelligi gösteriyor.
Babaeski ilçesindeki 1555 yilinda Cedid Ali Pasa tarafindan Koca Sinan'a yaptirilan Cedid Ali Pasa Camisi kare bir plan üzerine kesme köfeki tasi kullanilarak yapildi, üzeri ise kursun kapli büyük bir kubbeyle örtülü. Tek serefeli minaresi Balkan Harbi'nde (1912) Bulgarlar tarafindan yikilsa da sonradan tekrar insa edildi.
