Dünyanın en büyük sodalı gölü olan Van Gölü’nde inci kefali dışında yaşayabilen yeni tür balığa ‘Vangölü Küçük Mercan’ ismi verildi.
Dünyanın en büyük sodalı gölü olarak bilinen Van Gölü’nde, yaklaşık 13 metreyi geçen bir mikrobiyalit üzerinde yaşayan 5-6 santimetre boylarında yeni bir balık türüne rastlanmıştı. Van İl Jandarma Komutanlığı Sualtı Timleri, 2018 yılında bir eğitim dalışı esnasında mikrobiyalit üzerinde bir balık fark etmişti. Sualtı Timleri, durumu Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mustafa Sarı ve Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (Van YYÜ) Su Ürünleri Fakültesi Dr. Öğretim Üyesi Mustafa Akkuş’a bildirmesinin ardından tür üzerinde bir araştırma yapıldı. Yaklaşık 3 yıl önce keşfedilen ve üzerinde birçok bilimsel araştırmalar yapılan balık hakkında Van’ın merkez Edremit ilçesindeki Jandarma Sosyal Tesisinde bir program düzenlendi. Yeni keşfedilen ve adına ‘Vangölü Küçük Mercan’ adı verilen bağın tanıtımı yapıldı.

“İnci kefalimize kardeş geldi”
Konuya ilişkin konuşma yapan Van Valisi ve Büyükşehir Belediye Başkan Vekili Mehmet Emin Bilmez, Van Gölü’ndeki endemik tür olan inci kefaline kardeş geldiğini belirtti. Vali Bilmez, “Van Gölü’nde sadece inci kefali balığının yaşadığı, başka bir canlının yaşamadığı ama iki yıl önce dalış yapan jandarma ekiplerimiz, aşağıda oluşan mikrobiyalitlerinin üzerinde yeni bir balık türünün olduğunu tespit etti. Bunun üzerine Van YYÜ, Hacettepe Üniversitesi ve Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesindeki akademisyenler çalıştı ve bu çalışmaların soncunda bu balık tescil edilerek dünya literatürüne girdi. Bu yaşaması üremesi hepsi mercanın etrafında gerçekleşmektedir. Bu mercan balığımızı insanlar görmek için artık Van Gölü’ne dalış yapmak isteyecekler. Van Gölü zaten turizm için bir cazibe merkeziydi. Gölün derinliklerinde bulunan mercanlar artık ayrı bir çekim merkezi oldu. Bu bağlın keşfedilmesinde emeği geçen herkese teşekkür ederim” dedi.

“Yeni tür tescillendi”
Daha sonra bir konuşma yapan Van YYÜ Su Ürünleri Fakültesi Dr. Öğretim Üyesi Mustafa Akkuş, daha önce Van Gölü’nde inci kefali harici yeni bir balık türünün yaşadığını paylaştıklarını anımsattı. Arada geçen süre içinde balıkla ilgili detaylı çalışma yaptıklarını ifade eden Akkuş, “Hacette Üniversitesindeki hocamızla beraber yaptığımız çalışma iki hafta önce dünyanın saygın bilimsel bir dergisinde yayımladı. Bilimsel olarak da Van Gölü’nde inci kefali harici yeni bir türün olduğu tescillenmiş oldu. Artık bu bilgi Van Gölü ile ilgili literatürü baştan sona değiştirmiş oldu. Çünkü iki sene öncesine kadar Van Gölü’nde hep tek tür balık yaşadığını söylüyorduk. Ancak inci kefaline yeni bir kardeş balık geldi. ‘Vangölü Küçük Mercanbalığı’ olarak adlandırdığımız bu balıkla gölde incimizin yanında bir de mercanımız oldu” diye konuştu.

“Bilim dünyasında çok çok büyük bir etki uyandırdı”
Van Gölü’nün çok özel bir ekosisteme sahip olduğunu ve 800 bin yıl önce oluştuğunu dile getiren Akkuş, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Van Gölü tabanındaki tektonik faaliyetlere bağlı olarak tatlı su çıkışlarının olduğu bir göl. Tatlı su çıkışlarının olduğu yerde tatlı su kalsiyumca zengin, göl suyu karbonatlarca zengin. Kalsiyum ve karbonatın birleşmesi sonucu mikrobiyalitler dediğimiz çok özel yapıtlar Van Gölü’nde oluşuyor. Dünyanın en büyük mikrobiyalitleri ya da Van Gölü mercanları dediğimiz bu yapıların en büyükleri Van Gölü’nde bulunuyor. Yeni türümüz de belki de dünyanın en dar habitatlarından biri olan Van Gölü mercanlarının üzerinde yaşıyor. Şu ana kadar Van Gölü’nde iki farklı noktada mikrobiyalitlerin üzerinde yaşadığı bu balığın yaşadığı alan tespit edildi. Balığımız boyut olarak 5 santimetre boyunda fakat etki olarak bilim dünyasında çok çok büyük bir etki uyandırdı. İnci kefalinden farklı olarak bütün yaşam döngüsü Van Gölü’nde oluyor.”

“Van Gölü’nde sadece mikrobiyalitlerin üzerinde yaşıyor”
Van Gölü mercanlarının üzerinde yaşadığı için “Vangölü Küçük Mercan Balığı” olarak isimlendirmeyi uygun gördüklerini söyleyen Akkuş, “Mikrobiyalitler Van Gölü tabanındaki tatlı su çıkışlarının olduğu yerde oluşuyor. Bir ekosistem içerisinde ayrı bir eko sistem meydana geliyor. Balığımız Van Gölü’nde şu an mikrobiyalitlerin üzerinde yaşıyorlar. Bizler balığı halk arasındaki kullanımıyla Van Gölü Küçük Mercan balığı olarak isimlendireceği. Bilimsel çalışmalarımız da ise Van Gölü mikrobiyalit balığı olarak kullanacağız” şeklinde konuştu.
Çalışmada emeği olan akademisyen ve Jandarma Komutanlığı Sualtı Timlerine verilen plaketle son bulan tanıtım programına Van Valisi ve Büyükşehir Belediye Başkanı Mehmet Emin Bilmez’in yanı sıra, İl Jandarma Komutanı Tuğgeneral Yüksel Yiğit, kurum amirleri ve akademisyenler katıldı.